مقایسه جاوا اسکریپت و پایتون؛ کدام زبان برنامه‌نویسی بهتر است؟

جاوا اسکریپت یا پایتون؟ پاسخ این سوال می‌تواند تکلیف مسیر شما را برای تبدیل‌شدن به توسعه‌دهنده یا همان برنامه‌نویس روشن کند. در یک طرف این میدان، زبان پایتون است که تقریباً همه کاری از آن برمی‌آید و در طرف دیگر، جاوا اسکریپت که با ویژگی‌های خاص خود عرض اندام می‌کند؛ زبانی که حالا دیگر هیچ سایتی بدون استفاده از آن جرات بالا آمدن ندارد. در این مطلب نکاتی را درباره این دو زبان بررسی می‌کنیم که برای مقایسه جاوا اسکریپت و پایتون (JavaScript vs Python) به آن نیاز دارید. 

پایتون یا جاوا اسکریپت؛ کدام را انتخاب کنیم؟

بسیاری از افرادی که به‌تازگی می‌خواهند وارد دنیای کدنویسی شوند، می‌پرسند؛ یادگیری کدام زبان برنامه‌نویسی ساده‌تر است؟ این سوال برای انتخاب بین پایتون یا جاوا اسکریپت هم ممکن است پیش بیاید.

اگر از افراد حرفه‌ای در حوزه کدنویسی بپرسید که بین زبان های برنامه نویسی، یادگیری کدام‌یک آسان‌تر است، احتمالاً بدون فکرکردن به شما می‌گویند پایتون ساده‌ترین زبان‌ برنامه‌‌نویسی در دنیا است و اتفاقاً بهترین زبان برنامه نویسی برای شروع است.

حالا اگر از همان برنامه‌نویس باتجربه بپرسید که کدام‌یک از این دو زبان ساده‌تر است؛ جاوا اسکریپت یا پایتون؟ حتماً با لبخند به شما می‌گوید جاوا اسکریپت بسیار پیچیده‌تر از پایتون است. برای این ادعا هم چند دلیل مشخص وجود دارد:

• پایتون جز آن دسته از زبان های برنامه نویسی است که قواعد نوشتاری (Syntax) ساده‌تری دارد. یعنی راحت‌تر می‌توانید کدهای پایتون را بخوانید و درک کنید. 
• برای کدنویسی با پایتون، نیاز به نوشتن کدهای کمتری دارید. یعنی اگر فرض کنیم که می‌خواهید برنامه‌ای را هم با پایتون و هم با جاوا اسکریپت بنویسید، تعداد خط‌ کدهای پایتون کمتر از جاوا اسکریپت است.
• پایتون فریم‌ورک‌های زیادی دارد؛ یعنی برای هر کاری، فریم‌ورکی از پایتون را پیدا می‌کنید که کدهای آماده و از قبل نوشته‌شده زیادی در همان حوزه دارد و به همین دلیل، میزان کدنویسی شما کمتر و کارتان ساده‌تر می‌شود.

پایتون یا جاوا اسکریپت؛ کدام درآمد بیشتری دارد؟

بیزینس بدون پول هیچ مفهومی ندارد؛ این را باید قبول کنیم که شاید ما گیک (همان خوره‌ی کامپیوتر خودمان) نباشیم که هیچ چیز به‌جز لذت کدنویسی برایمان اهمیت نداشته باشد. بنابراین باید به یکی از مهم‌ترین جنبه‌های تفاوت پایتون و جاوا اسکریپت، یعنی بازار کار هر کدام از آن‌ها توجه کنیم؛ البته با این پیش‌فرض ذهنی که هر دو این زبان‌ها، جزو زبان های برنامه نویسی پرکاربرد هستند:

بازار کار جاوا اسکریپت؛ موقعیت‌ها و آینده شغلی

طبق نظرسنجی Stack Overflow در سال ۲۰۲۴، زبان برنامه‌نویسی جاوا اسکریپت با ۷۰.۳۳ درصد آرا، محبوب‌ترین زبان برنامه‌نویسی در بین توسعه‌دهندگان وب محسوب می‌شود. در واقع اگر بخواهیم فقط زبان مناسب برای توسعه وب را معرفی کنیم، قطعاً باید جاوا اسکریپت را نام ببریم.

عملکرد جاوا اسکریپت در مرورگر کاربر، یکی از نکات طلایی این زبان برنامه‌نویسی است. تمام انیمیشن‌هایی که روی قسمت‌های مختلف وب‌سایت پیاده‌سازی می‌شود یا به‌طورکلی قابلیت‌ داینامیک‌بودن صفحات وب، محصول هنرنمایی جاوا اسکریپت است.

جاوا اسکریپت را بدون هیچ اغراقی می‌توان پادشاه توسعه وب نامید؛ زبانی که با پشتیبانی از کتابخانه ها و فریم ورک ها کاری با دلِ توسعه دهندگان وب کرده است که به هیچ وجه نمی‌توانند آن را کنار بگذارند. فقط نمونه ساده‌اش را اگر بخواهیم توضیح دهیم، قابلیت Async است.

Async در جاوا اسکریپت عملکردی ساده، ولی در عین حال کار راه‌انداز دارد؛ مثلاً فرض کنید مادربزرگ مهربان‌تان فِر را روشن کرده و کیک را در آن قرار داده تا بپزد. ولی تا زمانی که کیک در حال آماده‌شدن است، او می‌تواند به بقیه کارهایش هم برسد و در نهایت هم کیک آماده می‌شود.

Async در جاوا اسکریپت همین کار را می‌کند؛ یعنی کار شروع می‌شود ولی تا زمان به نتیجه رسیدن همان کار، تسک‌های دیگر انجام می‌شود. به محض اینکه کار اول به نتیجه رسید، سیستم را با هشداری که در اصطلاح به آن Callback یا Promise می‌گویند، باخبر می‌کند. 

یک مثال ساده از نحوه استفاده از Async در زبان برنامه‌نویسی جاوا اسکریپت به شکل زیر است:

// تابع async که شبیه به پختن کیک است
function bakeCake() {
return new Promise((resolve) => {
console.log("کیک در حال پختن است… 🍰");
setTimeout(() => {
resolve("کیک آماده شد! 🎉");
}, ۳۰۰۰); // ۳ ثانیه طول می‌کشد کیک بپزد
});
}

// تابع async که از await برای صبر کردن تا کیک آماده شود استفاده می‌کند
async function startBaking() {
console.log("مادربزرگ فر را روشن کرد.");

const result = await bakeCake(); // اینجا برنامه منتظر می‌ماند تا bakeCake تمام شود
console.log(result); // وقتی کیک آماده شد، این پیام نمایش داده می‌شود

console.log("مادربزرگ می‌تواند در همین حین کارهای دیگری هم انجام دهد.");
}

startBaking();

اگر بخواهیم ساده بگوییم، وقتی واقعاً در جاوا اسکریپت حرفه‌ای باشید، همیشه می‌توانید کار پیدا کنید؛ چه در ایران و چه در خارج. فقط باید بدانید که با انتخاب این زبان، کارتان فقط در زمینه وب خواهد بود. اگر می‌خواهید بدانید از کجا یادگیری جاوا اسکریپت را شروع کنید، مقاله «پیش‌نیازهای یادگیری جاوا اسکریپت» را بخوانید.

چشم‌انداز فرصت‌های شغلی پایتون با بیشترین تقاضا در بازار کار

پایتون نسبت به جاوا اسکریپت، مزیت بسیار ویژه دارد؛ اینکه استفاده از آن صرفاً محدود به توسعه وب نیست. در واقع پایتون، بهترین زبان برنامه‌نویسی برای کارهای تخصصی مثل تحلیل داده، یادگیری ماشین و هوش مصنوعی است.

 البته که با وجود فریم‌ورک‌ جنگو (Django)، می‌توان از پایتون برای توسعه بک اند وب‌سایت هم استفاده کرد؛ حوزه‌ای که جاوا اسکریپت هم با Node.js به آن وارد شده و باعث تقابل این دو فریم‌ورک (Node.js vs Django) شده است. 

به‌طورکلی اگر هنوز حوزه تخصصی و دلخواه خودتان را انتخاب نکرده‌اید یا فکر می‌کنید در آینده ممکن است تصمیم بگیرید که به حوزه دیگری از برنامه‌نویسی وارد شوید، پایتون انتخاب منطقی‌تری برای شما است و با توجه به اینکه این زبان همیشه جزو بهترین و محبوب‌ترین زبان‌های برنامه‌نویسی است، می‌توانید نتیجه بگیرید که آینده شغلی پایتون برای افرادی که آن را به‌صورت ساختاری و صحیح یاد می‌گیرند، کاملاً تضمین شده است.

بنابراین اگر هنوز هم برای‌تان این سوال وجود دارد که بین جاوا اسکریپت یا پایتون کدام‌یک بازار کار بهتری دارد، فقط در یک جمله می‌توانیم بگوییم هر دو. 

 البته ۳ توصیه نهایی دیگر که به شما در انتخاب زبان برنامه نویسی بین جاوا اسکریپت و پایتون از نظر میزان درآمد کمک می‌کند:

• اگر هدف شما ورود سریع به بازار کار و فعالیت در زمینه توسعه وب است: یادگیری جاوا اسکریپت به همراه فریم‌ورک‌هایی مانند React یا Vue توصیه می‌شود.
• اگر به حوزه‌های علم داده، یادگیری ماشین و هوش مصنوعی علاقه‌مند هستید: پایتون انتخاب مناسبی است و فرصت‌های شغلی در این زمینه‌ها در حال رشد است.
• برای افزایش فرصت‌های شغلی و تنوع پروژه‌ها: یادگیری هر دو زبان می‌تواند مزیت رقابتی ایجاد کند، به‌ویژه در پروژه‌هایی که نیاز به توسعه وب و تحلیل داده‌ها دارند.

اگر می‌خواهید زبان برنامه‌نویسی پایتون را از پایه تا سطح حرفه‌ای یاد بگیرید، می‌توانید در دوره آموزش پایتون فناپ‌کمپس شرکت کنید. این دوره توسط کارشناسان حرفه‌ای طراحی شده و از مبتدی تا پیشرفته همه نکات مهم را به شما آموزش می‌دهد.

۵ تفاوت مهم جاوا اسکریپت و پایتون

در قسمت‌های قبلی، هم در مورد بازار کار و هم در مورد یادگیری جاوا اسکریپت و پایتون توضیح دادیم. حالا وقت این است که شمشیرها را از غلاف خارج کنیم و کمی تکنیکال‌تر به ماجرا نگاه کنیم. اینجا همان گردنه‌ای است که با اطلاعات آن می‌توانید بین جاوا اسکریپت یا پایتون، یکی را برای شروع انتخاب کنید:

۱. تفاوت جاوا اسکریپت و پایتون در سینتکس و خوانایی

زبان جاوا اسکریپت از نظر سینتکس، بیشتر شبیه به زبان‌های C و Java است. این زبان در استفاده از علائمی مثل نقطه، ویرگول، براکت و… سخت‌گیری‌های زیادی دارد و به همین دلیل است که یادگیری آن ممکن است برای افرادی که سابقه کدنویسی ندارند، کمی پیچیده باشد.

درحالی‌که، پایتون یکی از خواناترین زبان‌های برنامه‌نویسی است. در پایتون به‌جای آکولاد از تورفتگی‌ها (Indentation) استفاده می‌شود که کدها را مرتب‌تر و خواناتر می‌کند. 

۲. مقایسه پایتون و جاوا اسکریپت در تایپ داده‌ها

شاید تفاوت بین تایپ داده‌ها برای انتخاب جاوا اسکریپت یا پایتون فاکتور مهمی نباشد، ولی به‌هرحال اگر می‌خواهید یکی از این دو زبان را برای یادگیری انتخاب کنید، حتماً باید به نکات فنی آن‌ها هم توجه داشته باشید.

جاوا اسکریپت زبان داینامیک و در اصطلاح، Loosely Typed است. این یعنی نوع متغیرهایی که در جاوا اسکریپت تعریف می‌کنید، به‌صورت خودکار تعیین می‌شود و همین موضوع باعث بروز خطاهای حین اجرا (Runtime Error) می‌شود.

پایتون هم اگرچه زبان داینامیک است و امکان تایپ پویا در پایتون وجود دارد، ولی در نسخه‌های جدید، امکان تایپ استاتیک هم به این زبان اضافه شده است. 

برای مثال، در جاوا اسکریپت ممکن است ۱ + ‘۲’، خروجی ’۱۲’ بدهد؛ چون عدد و رشته با هم ترکیب شده است. ولی اگر همین خط را در پایتون وارد کنید، حتماً به خطا برخورد می‌کنید.

۳. تفاوت پایتون و جاوا اسکریپت در سرعت اجرا

نکته دیگر این است که بین جاوا اسکریپت یا پایتون، کدام‌یک سرعت اجرای بالاتری دارد؟ پاسخ این سوال را می‌توانیم در نحوه خواندن کدهای این دو زبان پیدا کنیم.

جاوا اسکریپت زبانی است که پردازش سریع‌تری دارد؛ دلیلش هم این است که در موتورهای پیشرفته‌ای مثل کروم اجرا می‌شود و اصولاً این زبان برای پاسخ‌دهی سریع‌تر در مرورگر طراحی شده است.

ولی پایتون از نظر نوع تفسیر، خط‌به‌خط عمل می‌کند. این نوع تفسیر از یک طرف باعث می‌شود تا کدهای پایتون ساختار ساده‌تری داشته باشند و از طرف دیگر سرعت اجرا هم کاهش یابد. 

البته باز هم باید به این نکته توجه کنید که تفاوت سرعت اجرا در JavaScript و Python در بسیاری از پروژه‌ها فاکتور تعیین کننده‌ای نیست؛ موضوع این است که پایتون قرار است برای چه پروژه‌ای استفاده شود. 

مثلاً با توجه به اینکه پایتون زبان مناسب برای هوش مصنوعی است و سرعت در این پروژه‌ها اهمیت زیادی ندارد یا از کتابخانه‌های بهینه‌سازی استفاده می‌شود، با چالش جدی روبه‌رو نمی‌شوید.

۴. مقایسه جاوا اسکریپت و پایتون از نظر اکوسیستم و کتابخانه‌ها

به نظر شما، کدام زبان برنامه‌نویسی اکوسیستم قدرتمندتری دارد؟ جاوا اسکریپت یا پایتون؟ پاسخ این است که هر دو این زبان‌های برنامه‌نویسی در حوزه تخصصی خودشان اکوسیستم فعال و بزرگی دارند. 

مثلاً اکوسیستم جاوا اسکریپت در حوزه وب تمرکز دارد ولی جامعه پایتون بیشتر در حوزه علوم داده و هوش مصنوعی متمرکز است.

از نظر کتابخانه‌ و فریم‌ورک هم هر دو این زبان‌های برنامه‌نویسی منابع قدرتمندی دارند؛ جاوا اسکریپت با Angular ،Vue، و React برای فرانت اند (Front-End) و Node.js برای (Back-End) به ابر زبان برنامه‌نویسی تبدیل شده است و پایتون هم با TensorFlow ،NumPy ،Pandas و Django در حوزه‌های تخصصی خود بی‌رقیب است.

۵. تفاوت Python و JS در پشتیبانی از برنامه‌نویسی شی‌گرا و فانکشنال

موضوع شی‌گرایی یکی از مفاهیم بسیار اساسی در برنامه‌نویسی است و ما حالا باید ببینیم که کدام‌یک از زبان‌های جاوا اسکریپت یا پایتون در این زمینه موفق‌تر عمل کرده است.

جاوا اسکریپت از شی‌گرایی (Object-Oriented) به‌روش Prototype-Based پشتیبانی می‌کند و البته ویژگی‌های Functional Programming را هم دارد. ولی پایتون زبانی کاملاً شی‌گرا است و پشتیبانی خوبی هم از پارادایم‌های دیگر مثل Procedural و Functional دارد.

نتیجه اینکه نوشتن کلاس و ارث‌بری در پایتون، ساده‌تر و استانداردتر از جاوا اسکریپت است.

جدول زیر خلاصه‌ای از مفاهیمی است که تا این‌جا بررسی کردیم و می‌تواند به شما کمک کند تا بین جاوا اسکریپت و پایتون راحت‌تر تصمیم بگیرید.

پایتون یا جاوا اسکریپت؟ انتخابی که آینده شما را می‌سازد

«جاوا اسکریپت یا پایتون؟» این یکی از سوال‌های رایج بین کسانی است که تازه می‌خواهند وارد دنیای برنامه‌نویسی شوند. در این مطلب از بلاگ فناپ‌کمپس، این دو زبان پرطرفدار را از جنبه‌های مختلف از محبوبیت گرفته تا بازار کار مقایسه کردیم. با خواندن این مطلب، راحت‌تر می‌توانید تصمیم بگیرید که کدام زبان برای شما بهتر است و به کدام بیشتر علاقه دارید. اگر درباره شروع یادگیری هرکدام سوالی دارید، می‌توانید در بخش دیدگاه‌ها برای ما بنویسید.

پاسخ به سوالات پرتکرار شما در مورد Python و JS

انتخاب بین جاوا اسکریپت و پایتون می‌تواند روی مسیر یادگیری یا شغل شما تاثیر بگذارد. شاید سوالات زیادی درباره این دو زبان داشته باشید. در ادامه به پرکاربردترین آن‌ها پاسخ می‌دهیم: